Chrześcijanie wobec Żydów. Od Jezusa po inkwizycję. XV wieków trudnych relacji. Kardynał Grzegorz Ryś
Nie ma bliższych sobie religii i nie ma trudniejszej historii.
Najnowsza książka abp. Grzegorza Rysia, historyka mediewisty, to niezwykła próba ukazania stosunku chrześcijan do Żydów w starożytności i wiekach średnich, zatem w okresie budowania tożsamości zarówno Kościoła, jak i judaizmu rabinicznego.
Wspólne relacje wyznawców obu religii od początku naznaczone były napięciem, które z biegiem lat pogłębiało się i obejmowało kolejne dziedziny życia, by osiągnąć apogeum w drugim tysiącleciu chrześcijaństwa. Wtedy to pojawiły się krucjaty, pogromy, wypędzenia i inkwizycja. Powstała rana, którą coraz trudniej było wyleczyć.
Wyjątkowo odważna, poparta źródłami, analizą tekstów i wydarzeń, a jednocześnie przystępna opowieść o bolesnym pęknięciu we wspólnym dziedzictwie chrześcijan i wyznawców judaizmu. Ta książka to także zadane nam dziś pytanie o to, co z tym pęknięciem zrobimy.
– To jest książka niezwykle uczciwa. To jest książka napisana rzetelnie, bez żadnych ogródek i samousprawiedliwienia oraz żadnych prób naginania teologicznych przekonań. Autor mówi wprost, co jest tutaj najważniejsze – że ta teologia niechęci do Żydów, zaczynająca się od zabrania im tytułu wybrania, ta teologia, która oznaczała eliminację ze świata Żydów i odseparowywania od reszty chrześcijan, przygotowała grunt pod antysemityzm nowoczesny. To jest coś niewiarygodnie ważnego, że nie można rozdzielić tej historii, która jest historią sprzed 500 czy 1000 lat, od historii nowoczesnej – od Holokaustu. To jest książka, która toruje drogę do nowego myślenia o dziedzictwie chrześcijańskim i o spotkaniu między Żydami a chrześcijanami
prof. Paweł Śpiewak
Ja, który przeżyłem Auschwitz, ja, ocalony z Zagłady, nie mogłem nie zadawać pytań: „Dlaczego Europa była obojętna na los żydowski? Jaką rolę odegrali przywódcy Kościoła w procesie alienacji Żydów?”. Wybitny uczony abp Grzegorz Ryś tę rolę Kościoła i jego ojców duchowych przedstawia w sposób fascynujący. Nie upraszcza, nie jest jednostronnym, ale odważnym badaczem. Ułatwia nam zrozumienie procesów społecznych i nurtów ideowych, które kształtowały myślenie i postawy europejskie od Konstantyna po Reformację.
Marian Turski
