XXVI Dzień Judaizmu w Poznaniu
Przejście Pana: „Dzisiaj wychodzicie” (Wj 13,4)
Poznań, 07 – 18 stycznia 2023
PROGRAM
7 stycznia, sobota, godz. 19.00
Musical: „Skrzypek na dachu”
Teatr Muzyczny w Poznaniu, ul. Niezłomnych 1e
11 stycznia, środa, godz. 18.00
Na spotkanie w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej
zaprasza przewodnicząca Alicja Kobus
Gmina, Synagoga, ul. Stawna 10
Cmentarz żydowski, ul. Głogowska 26a
12 stycznia, czwartek, godz. 12.30
Wspólna modlitwa chrześcijan i Żydów przy grobie
rabina Akivy Egera
Cmentarz żydowski, ul. Głogowska 26a
Spotkanie w Izbie Pamięci rabina Akivy Egera
Rabin Akiva Eger- życie uczonego przywódcy gminy w trudnych czasach –
wykład prof. Rafała Witkowskiego (UAM)
Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych w Poznaniu, ul. Głogowska 26
14 stycznia, sobota
godz. 11.45
Krakowski Salon Poezji: „Milczą miliony milczeń”
– wiersze Jerzego Ficowskiego czyta Adam Ferency
Małgorzata Marciniak – wibrafon
Wybór i wprowadzenie: prof. Wiesław Ratajczak UAM
Teatr Muzyczny w Poznaniu, ul. Niezłomnych 1e
Fot. Agata Ożarowska
godz. 12.00
Spacer po Trakcie: Szlakiem Dziedzictwa Żydowskiego
Przewodnik: Maksym Kempiński
Start: ul. Szewska/Dominikańska. Zakończenie: plac Wolności
Poznańskie Centrum Dziedzictwa. Wstęp wolny
15 stycznia, niedziela godz. 18.00
Koncert: YIDDISH Tango
Tango Attack & Olga Avigail Mieleszczuk (Jerozolima)
Teatr Nowy, Scena Nowa, ul. J.H. Dąbrowskiego 5 (bilety)
Przedwojenna Warszawa, współczesne Jerozolima. W płomiennym rytmie tanga i aż czterech językach: polskim, jidysz, hebrajskim i ukraińskim. Przed Państwem wieczór wypełniony żydowskim tangiem naszej stolicy z dawnych lat w nowoczesnych aranżacjach, inspirowanych tangiem argentyńskim.
Występ muzyczny ukaże fenomen przedwojennego tanga jako owoc splotu pierwiastków słowiańskich i żydowskich. Znakomita większość tang została napisana przez polskich twórców żydowskiego pochodzenia. Dzięki temu dochodziło do twórczej wymiany między polskojęzyczną kulturą popularną Warszawy i jej odpowiednikiem w języku jidysz, która miała swój rozbudowany obieg rozrywkowy. Na koncercie zabrzmi również nuta chasydzka oraz hebrajski poemat religijny. Muzyce towarzyszą wizualizacje.
16 stycznia, poniedziałek, godz. 18.00
Maciej Płaza, „Golem” (fragmenty)
Czytanie sceniczne w wykonaniu aktorów Teatru Nowego
Opieka reżyserska: Michał Pabian
Obsada: Malina Goehs, Maria Rybarczyk, Jan Romanowski
Inspicjentka: Agnieszka Rydellek
dyskusja z udziałem prof. Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany (UAM)
i prof. Wiesława Ratajczaka (UAM)
Prowadzenie: Michał Pabian (Teatr Nowy)
Teatr Nowy, ul. J.H. Dąbrowskiego 5
Maciej Płaza sięgnął po postać golema, wywodzącą się z tradycji żydowskich, która od wieków rozpala wyobraźnię. Nie tylko w poprzez chasydzkie legendy, ale również w literaturze jidysz czy powszechnej kulturze popularnej. Ten człekokształtny stwór, pozbawiony jest duszy. Płaza przywołał jego postać, by zanurzyć czytelnika w świecie sztetla na Podolu z początku XX wieku. W tym niezwykłym sztetlu pojawia się głuchy i utykający młodzieniec – Rafael. Dla jednych jest przybłędą i głupkiem, dla innych zaś jest zasiedlonym przez demony kształtem ludzkim. Ów młodzieniec wpada w wir historii zła między gojami i Żydami.
Autor powieści, w niezwykły sposób miesza wątki kabalistyczne i mesjańskie, które wpisuje w realistyczny obraz kultury i tradycji chasydzkiej. W Golemie czuć powiew świata z prozy chociażby Singera, który jednak w fikcyjnych Liściskach nabiera nowego kształtu dzięki wyjątkowej stylizacji prozaicznej. Płaza sięga do żydowskiej tradycji bez ukierunkowanych pytań i czeka, aż ten świat go pochłonie. Jego „Golem” jest zapisem minionego i przestrogą przed oczekiwanym …
Maciej Płaza za powieść „Golem” został nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” 2022
17 stycznia, wtorek, godz. 19.00
Nabożeństwo biblijne „Przejście Pana: dzisiaj wychodzicie”
pod przewodnictwem Arcybiskupa Stanisława Gądeckiego
z udziałem- prof. Stanisława Krajewskiego, Polska Rada Chrześcijan i Żydów
(komentarz żydowski)
Ewangelia: ks. Marcin Kotas z Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Poznaniu
Uroczyste zapalenie Menory Dialogu
Alicja Kobus, Wiceprzewodnicząca ZGWŻ w RP
Jędrzej Solarski, Zastępca Prezydenta Miasta Poznania
Oprawa muzyczna: Chór Kameralny Akademii Lubrańskiego
Kościół św. Wojciecha, Wzgórze św. Wojciecha 1
18 stycznia środa, godz. 17.00
Nagroda „Menora Dialogu” dla prof. Stanisława Krajewskiego
i Moniki Krajewskiej
„za zbliżanie ludzi, kultur, religii i narodów”
przyznawana przez Stowarzyszenie COEXIST i Fundacje SIGNUM
Laudacje: Zbigniew Nosowski (Polska Rada Chrześcijan i Żydów)
Rabin Stas Wojciechowicz (Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie)
Prowadzenie: ks. dr Jerzy Stranz (Stowarzyszenie Coexist)
Akademia Lubrańskiego, ul. Jana Lubrańskiego 1
Razem nawet, gdy osobno – Laudacja Zbigniewa Nosowskiego
Wygłoszenie laudacji na cześć Moniki i Stanisława Krajewskich to zadanie trudne, bo o ich pięknym życiu – zarówno o ich życiach osobnych, jak i o tym wspólnym, małżeńskim i rodzinnym – można by mówić bardzo długo. Aby sobie ułatwić sprawę, uznałem, że powiem parę słów o nich przez pryzmat samego siebie.
Uświadomiłem sobie bowiem przy okazji tego zaproszenia, że Monika i Staszek – każde z nich z osobna, i oboje razem – są dla mnie ważnym punktem odniesienia w trzech kluczowych wymiarach mojego życia, i to w aspekcie duchowym. Dla mnie osobiście w moim chrześcijańskim życiu duchowym bardzo ważne są trzy płaszczyzny, bez których również Krajewscy są nie do pomyślenia: małżeństwo jako wspólna droga, spotkanie z ludzką niepełnosprawnością i dialog chrześcijańsko-żydowski. Wedle tego klucza chciałbym opowiedzieć o Laureatach, troszkę przy okazji wspominając także o sobie samym.
Czytaj dalej: https://wiez.pl/2023/01/20/razem-nawet-gdy-osobno/
Fotografia: Robert Woźniak
Stanisław Krajewski profesor w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się logiką matematyczną i filozofią matematyki, a także filozofią judaizmu i dialogiem międzyreligijnym. Od początku aktywnie uczestniczy w obchodach Dnia Judaizmu. Współzałożyciel Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej, Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów (której współprzewodniczącym jest od początku). Wieloletni członek Międzynarodowej Rady Chrześcijan i Żydów (ICCJ), członek zespołu opracowującego wystawę w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Autor książek, m.in.: „54 komentarze do Tory dla nawet najmniej religijnych pośród nas”, „Tajemnica Izraela a tajemnica Kościoła”; „Co zawdzięczam dialogowi międzyreligijnemu i chrześcijaństwu”.
Monika Krajewska zajmuje się sztuką żydowską. Autorka albumów fotograficznych, a także licznych wystaw, odczytów i warsztatów m.in. w Polsce, USA, Izraelu. Badając mowę symboli, poznała różne obszary sztuki żydowskiej, w tym dawną wycinankę. Wycinanki tworzy od ponad 20 lat. Niektóre jej prace, zwłaszcza mizrachy (tablice na wschodnią ścianę), są bliskie tradycyjnej formie, inne – jak cykle „Tatry i Psalmy”, „Płonący” czy „Dybuk” – są własną interpretacją żydowskich tekstów i symboli. Łączy też wycinankę z kolażem, frotażem, fotografią. Jako edukatorka prowadzi wykłady o tradycji żydowskiej w sztuce oraz warsztaty, m.in. na festiwalach kultury żydowskiej i w Centrum Kultury Jidysz w Warszawie.
Shalom. Koncert kameralny piosenki żydowskiej
Jakub Herfort — vocal, Maciej Strzałkowski – piano
Akademia Lubrańskiego, ul. Jana Lubrańskiego 1
Program
1. Gdzie ty byłeś
muz: Leopold Kozłowski, słowa: Jacek Cygan
2. Zaśpiewaj mi piosenkę
muz: Leopold Kozłowski, słowa: Jacek Cygan
3. Gdy jedna łza
muz.: Leopold Kozłowski, słowa: Jacek Cygan
4. Skrzypek na dachu
muz: Reznik I. Rakhmielevich, słowa: Paulus Raimonds
5. Sunrice Sunset
muz i słowa: Bock Jerry, Harnick Sheldon
6. Wszyscy braćmi być powinni
słowa: Roman Kołakowski
7. Hevenu Shalom alehem
Nieznany
Jakub Herfort wokalista, trener wokalny, zwycięzca programu telewizyjnego „Mam Talent”. Koncertował w USA oraz w Europie m.in.: w Niemczech, Mołdawii i Rumuni. Laureat konkursu piosenki żydowskiej w Poznaniu oraz wielu festiwali o randze ogólnopolskiej. Założyciel zespołu KJM Quintet
18 stycznia, środa, godz. 18:00
transmisja na stronie Muzeum POLIN na Facebooku >>
Abp Grzegorz Ryś, Chrześcijanie wobec Żydów
Od Jezusa po inkwizycję. XV wieków trudnych relacji
Rozmowa na temat książki pt. „Chrześcijanie wobec Żydów. Od Jezusa po inkwizycję. XV wieków trudnych relacji”.
Z abp. Grzegorzem Rysiem i Marianem Turskim rozmawiać będzie Marek Zając.
transmisja na stronie Muzeum POLIN na Facebooku >>
Najnowsza książka abp. Grzegorza Rysia, historyka mediewisty, to niezwykła próba ukazania stosunku chrześcijan do Żydów w starożytności i wiekach średnich, zatem w okresie budowania tożsamości zarówno Kościoła, jak i judaizmu rabinicznego. Wspólne relacje wyznawców obu religii od początku naznaczone były napięciem, które z biegiem lat pogłębiało się i obejmowało kolejne dziedziny życia, by osiągnąć apogeum w drugim tysiącleciu chrześcijaństwa. Wtedy to pojawiły się krucjaty, pogromy, wypędzenia i inkwizycja. Powstała rana, którą coraz trudniej było wyleczyć.
Wyjątkowo odważna, poparta źródłami, analizą tekstów i wydarzeń, a jednocześnie przystępna opowieść o bolesnym pęknięciu we wspólnym dziedzictwie chrześcijan i wyznawców judaizmu. Ta książka to także zadane nam dziś pytanie o to, co z tym pęknięciem zrobimy.
Ja, który przeżyłem Auschwitz, ja, ocalony z Zagłady, nie mogłem nie zadawać pytań: „Dlaczego Europa była obojętna na los żydowski? Jaką rolę odegrali przywódcy Kościoła w procesie alienacji Żydów?”. Wybitny uczony abp Grzegorz Ryś tę rolę Kościoła i jego ojców duchowych przedstawia w sposób fascynujący. Nie upraszcza, nie jest jednostronnym, ale odważnym badaczem. Ułatwia nam zrozumienie procesów społecznych i nurtów ideowych, które kształtowały myślenie i postawy europejskie od Konstantyna po Reformację.
Marian Turski
Hebrajski tekst odkryty w XV-wiecznej księdze poznańskiego sądu szlacheckiego
Księga ziemska poznańska z lat 1400-1407 i okoliczności odnalezienia pasków hebrajskich
dr Adam Kozak (Pracownia Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski PAN)
Zagadnienia konserwatorskie związane z pozyskaniem pasków hebrajskich w celu ich odczytania
dr Przemysław Wojciechowski (Archiwum Państwowe w Poznaniu)
Fragmenty Hagady na święto Pesach w XV-wiecznej księdze poznańskiego sądu szlacheckiego
prof. Hanna Zaremska (Zakład Studiów Średniowiecznych, Instytut Historii PAN, Warszawa)
Archiwum Państwowe w Poznaniu, ul. 23 Lutego 41/43
Liczba miejsc ograniczona. Prosimy o zgłoszenie chęci uczestnictwa na: wydarzenie@poznan.ap.gov.pl
15 – 31 stycznia 2023 r.
„Pomiędzy dwoma światami” – wycinanki Moniki Krajewskiej
Wystawa inspirowana dramatem „Dybuk” Sz. An-skiego
Forma wycinanki łączącej motywy symboliczne, ornamenty i tekst jest od wieków zakorzeniona w tradycji żydowskiej; szczególnie rozkwitła ona w Europie Wschodniej w XIX w.
Akademia Lubrańskiego, ul. Jana Lubrańskiego 1, Poznań
Odnoszą się do tekstu sztuki, a także ukazują wybrane wątki, które Anski zaczerpnął z tradycji żydowskiej i folkloru; poznał je blisko podczas kierowanych przez siebie ekspedycji etnograficznych. W pracach łączyłam obraz z tekstem, a cytaty w jidysz wybrane z „Dybuka” – z hebrajskimi wersetami pochodzącymi z żydowskiej tradycji religijnej. Jest to więc mój osobisty komentarz artystyczny do sztuki Anskiego, w której splatają się wątki filozoficzne i religijne z dramatem udaremnionej miłości. Dotychczas w wycinankach używałam wersetów z Tory, midraszy i liturgii; tu po raz pierwszy bodźcem był dla mnie tekst literacki.
W dawnych wycinankach nie istniały prawa proporcji, perspektywy i anatomii; istniał rajski ogród pełen fantastycznych zwierząt i wyrazistych symboli. Tworząc własne, szukam tego, co powstaje na styku słowa i obrazu, na styku uświęconych tradycją wersetów i osobistych przeżyć.
* * *
Patronat honorowy:
Arcybiskup Metropolita Poznański Stanisław Gądecki
Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak
Prezydent Miasta Poznania Jacek Jaśkowiak
Rektor Wyższej Szkoły Umiejętności Społecznych dr Aleksandra Iwaszkiewicz-Woda
Organizacja:
Referat ds. Dialogu Międzyreligijnego Archidiecezji Poznańskiej
Stowarzyszenie COEXIST
Współpraca:
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Poznaniu • Fundacja Synagoga Nowa. Centrum Dialogu • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu • Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych im prof. Michała Iwaszkiewicza • Wydawnictwo Miejskie Posnania • Akademia Lubrańskiego. Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu • Teatr Muzyczny w Poznaniu • Teatr Nowy w Poznaniu • ODK Pod Lipami • Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT
Partner:
